Chuỗi cung ứng ngành dệt may tạm thời gián đoạn trong bối cảnh bất ổn leo thang tại Bangladesh – quốc gia xuất khẩu hàng dệt may lớn thứ 3 trên thế giới. Vậy sự kiện này sẽ có những tác động gì tới ngành dệt may và các doanh nghiệp xuất khẩu ở Việt Nam?
Bất ổn chính trị tại Bangladesh
Ngày 4/8 vừa qua, cuộc bạo loạn tại Bangladesh diễn ra khiến ít nhất 97 người thiệt mạng và hàng trăm người bị thương. Các cuộc biểu tình gần đây ở thủ đô Dhaka đã lan ra cả nước Bangladesh, kéo theo bạo động lật đổ cựu Thủ tướng Hasina đã làm gián đoạn nghiêm trọng hoạt động kinh doanh của quốc gia này.
Các ngân hàng và các cơ quan công cộng đã bị đóng cửa. Chính quyền nước này đã yêu cầu áp dụng lệnh giới nghiêm cấp quốc gia cùng việc chặn mạng di động 4G để kìm hãm bạo loạn.
Tình hình này tác động trực tiếp đến ngành dệt may, ngành chiếm 90% kim ngạch xuất khẩu của Bangladesh vào năm 2023. Trong bối cảnh bất ổn leo thang, Hiệp hội Các nhà sản xuất và Xuất khẩu May mặc Bangladesh đã yêu cầu tất cả các nhà máy ở nước này đóng cửa cho đến khi tình hình lắng xuống.
Đến ngày 7/8 vừa qua, các cơ sở sản xuất đã được mở cửa trở lại khi cuộc bạo loạn đã được kiểm soát. Điều này khiến cho chuỗi cung ứng ngành dệt may tạm thời gián đoạn khi Bangladesh hiện là quốc gia xuất khẩu hàng dệt may lớn thứ 3 trên thế giới.
Điểm đáng lưu ý, Bangladesh hiện nay là quốc gia xuất khẩu hàng dệt may lớn thứ ba thế giới và là đối thủ cạnh tranh trực tiếp với Việt Nam trong chuỗi giá trị ngành dệt may. Việc sự kiện bạo động diễn ra tại quốc gia này khiến chuỗi cung ứng ngành dệt may tạm thời bị gián đoạn sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động kinh doanh của các công ty may mặc toàn cầu, đặc biệt với các công ty có đặt cơ sở sản xuất tại Bangladesh như H&M, Zara,…
Trang tin tức của Ấn Độ Firstpost cho biết, trong khi thế giới đang theo dõi chặt chẽ những diễn biến nhanh chóng ở Bangladesh, các nhà mua hàng quốc tế, đặc biệt là các nhà nhập khẩu hàng dệt may, đang chuyển trọng tâm sang các thị trường thay thế, trong đó có Ấn Độ.
Bangladesh là thị trường quan trọng của hàng dệt may Ấn Độ và đóng vai trò vừa là trung tâm sản xuất vừa là điểm đến xuất khẩu quan trọng.
Xuất khẩu hàng may mặc hàng tháng của Bangladesh là 3,5-3,8 tỷ USD, chiếm thị phần hai chữ số cao tại thị trường Liên minh châu Âu và Vương quốc Anh. Trong khi đó, Ấn Độ đang xuất khẩu mặt hàng này ở mức 1,3-1,5 tỷ USD mỗi tháng.
Tác động đến ngành dệt may Việt Nam
Trong bối cảnh những diễn biến bất ổn tại Bangladesh nói chung và khó khăn của ngành dệt may Bangladesh nói riêng, dự báo ngành dệt may Việt Nam cũng sẽ có một số lợi thế.
Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) dẫn nguồn tin của Business Standard cho biết, hiện nhiều doanh nghiệp xuất khẩu dệt may của Bangladesh đang phải chứng kiến số lượng đơn hàng giảm từ 25% – 40%. Đó là chưa kể đến giá xuất khẩu cũng đang phải chịu sự sụt giảm. Nguyên nhân là do nhu cầu sụt giảm trên thế giới. Nhập khẩu từ Tây Âu sụt giảm vì lạm phát; nhập khẩu từ Nga cũng giảm sâu. Một số doanh nghiệp, trước xuất khẩu được sang Nga giá trị hơn 1 triệu USD/tháng thì nay giảm về bằng 0.
Nguyên nhân quan trọng hơn được cho là cuộc khủng hoảng nguồn cung khí đốt mà Bangladesh đang phải đối mặt. Tình hình ngân sách eo hẹp được cho đã buộc Chính phủ Bangladesh phải cắt giảm trợ cấp khí đốt. Đơn hàng vốn đã eo hẹp hơn trước, nhưng với tình hình này dù có đơn hàng thì nhiều doanh nghiệp cũng phải quyết định bỏ đơn. Dệt may vốn là ngành thâm dụng khí đốt. Trong nhiều trường hợp chi phí sản xuất của các doanh nghiệp Bangladesh hiện nay còn cao hơn giá có thể xuất khẩu trên thị trường.
Theo VITAS, là đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ của Việt Nam, với tình hình trên thì trước mắt sẽ có một số lợi thế cho dệt may Việt Nam khi ngành dệt may Bangladesh gặp khó khăn.
Thứ nhất, tạm thời năng lực sản xuất hàng dệt may của Bangladesh sẽ bị giảm sút giữa mùa cao điểm đang sản xuất hàng cho mùa đông; nhiều khách hàng sẽ phải dịch chuyển đơn hàng sang nước khác, để bù đắp số lượng thiếu hụt;
Thứ hai, niềm tin của khách hàng đối với ngành dệt may Bangladesh sẽ bị giảm sút;
Thứ ba, sẽ có sức ép tăng lương cho lao động dệt may Bangladesh, như vậy lợi thế về cho phí nhân công của Bangladesh cũng sẽ bị giảm sút.
Agriseco Research đánh giá ngành dệt may Việt Nam sẽ được hưởng lợi từ sự kiện bạo động tại Bangladesh kể trên khi các doanh nghiệp xuất khẩu hàng may mặc ở Việt Nam có thể đón nhận những đơn hàng dịch chuyển từ quốc gia này. Hiện tại cũng là cao điểm mùa xuất khẩu đối với các mặt hàng may mặc nhằm phục vụ mùa lễ hội cuối năm.
Về dài hạn, các doanh nghiệp FDI chắc chắn sẽ suy nghĩ đến việc tìm một quốc gia thay thế Bangladesh trong chuỗi cung ứng ngành dệt may bởi tình trạng bất ổn và những rủi ro gián đoạn tiềm ẩn. Trong khi đó, Việt Nam là quốc gia sở hữu nhiều lợi thế như nguồn nhân công giá rẻ, có tay nghề cao, các chính sách ưu đãi thu hút các doanh nghiệp FDI, cơ sở hạ tầng cũng đang ngày càng hoàn thiện.
Theo đó, các doanh nghiệp dệt may của Việt Nam hưởng lợi là các doanh nghiệp có năng lực sản xuất đủ để tiếp nhận các đơn hàng mới dịch chuyển sang từ thị trường Bangladesh. Agriseco Research đánh giá cao các doanh nghiệp có tỷ trọng đơn hàng fob cao trong cơ cấu doanh thu kể đến như MSH, TNG.